THE BEATLES: REVOLVER

(Artigo escrito no 2011 para o xornal online Certo, dentro da serie Música por dentro).

A mediados dos anos sesenta unha onda de efervescencia creativa inundaba os Estados Unidos e Inglaterra. Cada nova canción que alcanzaba os postos máis altos das listas era unha sorpresa, polo seu contido e polo seu son. Os creadores de primeira fila, dende a música negra ó folk pasando polo rock, escoitábanse e influíanse uns ós outros, e asumían o reto de ir máis alá que a marabilla que acababan de escoitar. Tal foi o caso, por exemplo,de Brian Wilson, xenio dos Beach Boys, cando o vinilo do Rubber Soul dos Beatles rematou de soar no seu tocadiscos: dixo para si que el tamén ía facer todo un disco de grandes cancións, non só dun par de cancións para estar nos 40 principais e despois recheo, non señor, un disco como aquel dos Beatles que acababa de deixalo fóra de combate. E esa foi a semente do incrible Pet Sounds do grupo californiano.

Se ben a música popular xa se estaba a converter nun negocio multimillonario- con todo o que iso supón- naqueles anos de 1965 e 1966 a liberdade creativa era a que mandaba. Que cancións tan estrañas daquela como “Like a Rolling Stone”, ou cargadas de contido social como “A Change Is Gonna Come”, de Sam Cooke, tivesen unha aceptación masiva, di moito daqueles veráns convulsos e famentos de novidades anteriores á explosión hippy. O que hoxe damos por establecido no eido artístico – o rock and roll, a súa actitude- nese momento era verdadeira rebeldía contra o establecido.

Como ocorre sempre que xurde unha innovación artística, aparecen dúas posturas ben diferenciadas: a de “isto abre novos camiños para a arte” e a de “fóiseche a pelota”. Isto sucede incluso nas conversas que o creador ten consigo mesmo. No caso da música dos anos sesenta o compoñente xeracional- tanto os creadores desa música como o seu público eran mozos naquel tempo frenético- axudaron á aceptación destas innovacións mentres se estaban a fraguar.

Neste contexto estimulante é no que xurde o Revolver dos Beatles, se ben o grupo de Liverpool era caso aparte. Todos coñecemos máis ou menos a súa historia de triunfo mundial nos primeiros anos sesenta, os do traxe e a gravata, das fans histéricas e das súas primeiras cancións de melodías e harmonías perfectas. A “Beatlemania” case acaba con eles, e polo ben da súa creatividade- e porque as súas vendas millonarias causaban que os señores que manexaban os seus negocios lles permitisen facer o que querían- decidiron non volver tocar en directo. Querían crear música, e nada máis, a música nova que se abría paso nas súas mentes xeniais. Foi nese momento no que tanto John Lennon como Paul McCartney- e tamén George Harrison- decidiron que as súas cancións podían falar de algo máis que de amores adolescentes, porque eles, que estaban no cumio, tamén escoitaban a música que se creaba ó seu redor. Conta McCartney que un dos acicates para abordar un proxecto tan ambicioso como foi o Sgt Pepper's Lonely Hearts Club Band (o disco posterior a Revolver) era o de superar o Pet Sounds dos Beach Boys. Un claro caso de retroalimentación creativa.

Porque agora o que importaba era o LP, como soubo Brian Wilson, un ciclo de cancións que fosen froito dun mesmo impulso creativo e no que así constase. Remataba o tempo dos compositores profesionais de nove a cinco, escribindo temas de recheo para artistas que tocaban e cantaban as cancións que lles mandaban; agora os artistas, e neste aspecto os Beatles marcaron a senda para os grupos da época, escribían e interpretaban as súas propias cancións. Ademais, no caso destes catro mozos o estudio de gravación e todo o que contía ou podía conter, e todo o tempo do mundo, estaban á súa completa disposición, así como a arte, os coñecementos, a paciencia e, por sorte, a empatía do seu produtor George Martin.

Revolver é un disco absolutamente luminoso e iluminado. Non sei se é o mellor disco dos Beatles, e coido que ninguén sabe tal cousa. De Rubber Soul en diante é imposible quedar con un que destaque sobre os demais. En centos de conversas con tolos pola música coma min nunca damos chegado a un acordo ó respecto. Si, vale, que todos os discos dos Beatles son boísimos. No meu caso, o que pode que leve máis preto do corazón é o chamado “Álbum Branco”...pero vou falar aquí de Revolver porque creo que marca a liberación absoluta destes magníficos músicos. Agora o seu único límite como creadores é o seu propio talento. Si, son totalmente libres. A liberación non se dá só no terreo das letras, senón tamén do son, algo que se daba timidamente en Rubber Soul.

Naquel Rubber Soul escoitábase un sitar por primeira vez nun disco “pop”; no referido á escrita, Lennon trataba de zafarse das letras de amor planas con “Norwegian Wood” e con “In My Life”. E pouco máis en canto a innovacións, aínda que xa se percibe unha actitude diferente, unha especie de “frescura californiana”.

Tivo que ser todo un impacto escoitar por primeira vez Revolver o día que saíu á venda, o 5 de agosto de 1966. O impacto do novo en toda a súa plenitude. Algo que nós non podemos sentir coa mesma intensidade dende o noso curruncho do tempo, xa que coñecemos todo o que veu despois. Este disco ten 45 anos. 45 anos!

Hai humor nas palabras e nos sons, unhas veces desatado, outras retranqueiro. Exprésanse neste traballo non só descubrimentos artísticos, senón tamén vitais. É unha das máis importantes loas á mocidade que se teñan feito (non é unha loa explícita, por suposto, pero podemos oíla), e unha aparentemente despreocupada ollada á condición humana por parte duns mozos de vinte e poucos.

En Revolver oímos medrar a Harrison como compositor. Das 14 cancións do disco, 3 son del, incluíndo a primeira, “Taxman” ( “Recadador”), froito da rabia que lle daba a Harrison que grande parte do seu crecente capital se fose en impostos (típico dos novos e non tan novos ricos). O recadador leva todo por diante, tamén as moedas que se lle poñen nos ollos ós mortos antes da última viaxe, algo plasmado en versos memorables: “e agora un consello para os que morren: declarade os peniques dos vosos ollos. Porque eu son o recadador...e ti só traballas para min”. Quen se podía esperar unha canción así, aínda máis, que comeza cunha conta de entrada e unha tose? Quen podía esperar que un disco do grupo máis exitoso do mundo se abrira cunha tose?

Outra característica dos Beatles a partir deste álbum é que, agora que son un grupo de estudio en exclusiva, Lennon, Harrison e McCartney ampliarán o abano de instrumentos que tocan; por exemplo, o afiado solo de guitarra de “Taxman” é de McCartney, quen “oficialmente” era o baixista do grupo. En Revolver debémoslle a Paul algunhas liñas de baixo fermosas e dinámicas, xusto antes dun dos seus momentos máis memorables como baixista, o Sgt. Pepper. Expansión mental, artística e técnica (Xa dixen que agora os Beatles son totalmente libres?).

Non sei a vós, pero a min todas estas cancións, sendo tan distintas unhas das outras, encáixanme á perfección. Ves todas as cores en perfecta harmonía. Porque este disco tamén é un disco multicolor. Tamén máis que co Rubber Soul, vemos/escoitamos a estes mozos, non só artisticamente, moi lonxe dos do traxe e a gravata que cantaban “She Loves You”. Agora vemos o sol a través dun prisma coloreando o mundo, cando antes só entraba por unha fenda nalgún lugar da Inglaterra industrial.

E iso aínda que a portada sexa en branco e negro, unha composición de fotos e debuxos dos Beatles enredándose nos seus propios cabelos, igual que se enredan en pensamentos e enchen as súas cabezas de cor nas letras e nas músicas. Foi debuxada e deseñada (con axuda dos propios Beatles) por Klaus Voorman, baixista ademais de artista plástico, e amigo do grupo dende os tempos en que tocaban nos garitos de Hamburgo. Esta presentación xa anunciaba a sorpresa que nos esperaba dentro.

Algo que me amola dos Beatles é o seu costume de comentar todos os detalles da xénese e o proceso creativo das súas cancións, sobre todo anos despois da separación do grupo; amólame porque lles restan grandeza á súa arte. É como se dixeran “calquera pode facelo” no seu afán de mostrarse como tipos normais, cando non o eran. Por outra banda, quero sabelo todo, desentrañar o misterio dunha das obras musicais máis fermosas do século XX. Os tres compositores- Lennon, McCartney e Harrison- sempre estiveron dispostos nas entrevistas a comentar cousas do tipo “ocorréuseme por unha frase que lin nunha revista” ou “escribina a partir dunha desas frases que solta Ringo”. Ás veces Lennon di “esta canción é unha merda” referíndose a unha das súas composicións, cando para min é unha marabilla. Case todas estas declaracións se refiren ás letras das cancións nunha etapa en que se preocupaban especialmente polas mesmas. Tamén comentan os descubrimentos sonoros, cousa que me molesta menos.

“Eleanor Rigby” é de McCartney. Aínda que estean acreditadas como “Lennon-McCartney”, a maioría das cancións do dúo eran obra só dun deles, cunha pequena colaboración do outro en moitos casos. Nas entrevistas Lennon ten insistido en que gran parte da letra de “Eleanor Rigby” é del, pero McCartney non o lembra así. O caso é que McCartney escribiu moitas letras contándonos unha historia (“elabora as tramas coma un novelista”, diría del Lennon); neste caso tece escenas das vidas de Eleanor Rigby e o padre McKenzie, dúas persoas solitarias tal como plasman estes versos cheos de lirismo: “Eleanor Rigby recolle o arroz na igrexa onde se celebrou unha voda. Vive nun soño”; “Espera na fiestra, vestindo a cara que garda nunha xerra xunto á porta. Para quen é?”. Ó final, nun xiro xenial, o padre McKenzie oficia o funeral de Eleanor Rigby, ó que non acudiu ninguén. Lembro que sendo un cativo abraioume o principio da canción, as voces daqueles rapaces: “Aaaaaaah, look at all the lonely people”; e daquela eu non sabía inglés. Non me cansa a beleza desta música. Podo estar meses, incluso anos, sen escoitar as cancións dos Beatles porque as teño moi interiorizadas, e un día volvo poñer unha peza coma esta e quedo abraiado como aquel primeiro día.

Aquí o narrador distánciase da soidade dos personaxes: sinte piedade por eles, pero el non é vítima desa soidade. Aí están os versos recorrentes: “Toda a xente solitaria, de onde ven? Toda a xente solitaria, a onde pertence?” A canción non afonda nese sentimento, no que supón acabar só. Semella que o narrador pasaba por alí, observou esas escenas e descubriu un sentimento que el, na flor da vida, non experimentara nunca. Sinte a piedade, pero segue o seu camiño.

No terreo da instrumentación, “Eleanor Rigby” soa como a flor que naceu daquela semente que fora “Yesterday”. Agora oímos un octeto de corda arranxado por George Martin baixo as indicacións de McCartney. Nestes casos os Beatles, canle da inspiración, acudían a Martin para que concretara as ideas no pentagrama, xa que ningún deles aprendera solfexo. Imaxínome a McCartney, meticuloso, ou a Lennon, máis disperso nas súas indicacións, cantaruxándolle a melodía a Martin, e a aquel “señor maior” (daquela Martin tiña 40 anos) tomando nota e asentindo coa cabeza.

Nas voces dos Beatles reside gran parte da súa maxia, do feitizo inexplicable que emana a arte de primeira. Voces as de Lennon, McCartney e Harrison unhas veces tan distintas, outra tan parecidas entre si, e sempre deixándome a sensación de que a súa harmonía é froito da natureza. Con eles o difícil sempre parece fácil, natural. Sempre cantan para min, sen que importe quen sexa eu.

Lennon tiña unha capacidade incrible para transmitir un sentimento coa súa voz. Como xa teño dito nos casos doutros grandes, non necesitas entender o idioma no que canta para entender o que está cantando. Tal vez McCartney sexa o cantante máis dotado do grupo, pero a voz de Lennon chégame máis fondo. Sarcasmo, vulnerabilidade, dúbida, rabia, ledicia, todo aparece de inmediato cando el canta. En “I'm Only Sleeping” (“ Só estou a durmir”) é unha somnolencia resacosa, de alguén que espertou aínda un pouco colocado, que aínda a leva viva, unha mente que vaga e que se expresa en versos e rimas sinxelos. E apoiando á voz principal, dobrada en ocasións, as voces de McCartney e Harrison, e entre as tres completando un tapiz onírico flotante. Neste álbum destaca a segunda voz de McCartney en moitos dos temas,e aquí escoitamos como sube ata o ceo no verso “keeping an eye on the world going BY MY window”.

En “I'm Only Sleeping” temos o primeiro exemplo dos novos achados sonoros que os Beatles utilizarían acotío: un solo de guitarra gravado ó revés, por Harrison. Reproduciuse a cinta de forma invertida e velaí temos ese son de sono e de soño oriental e melancólico que tamén remata a canción.

Cada detalle era traballado ó milímetro. Por exemplo, Martin estivo seis horas na cabina de produción para dar o solo invertido desta canción por concluído, por publicable. Martin, home de formación clásica, foi o primeiro daqueles “señores maiores” da discográfica EMI en crer naqueles catro mozos. Como indiquei ó falar de “Eleanor Rigby”, sen a súa axuda á hora de traer ó mundo real as ideas dos Beatles talvez ese son incrible non chegase a soar nunca. Foi unha gran sorte para calquera que lle guste a música que Martin tivese os oídos e o corazón abertos.

Tralo peche onírico e oriental de “I'm Only Sleeping”, seguimos a sentir Oriente espertando en “Love You To”, de Harrison. O sitar está a emerxer do soño e presentándosenos a través dunhas primeiras notas, como un animal exótico que nos amosa as súas cores, ata que lanza a frase musical que sostén toda a canción, lánzase a voar coma un paxaro que nunca antes tiveramos visto. Música hindú, nin máis nin menos; un tema “pop” lonxe dos patróns musicais occidentais e interpretado por Harrison e por músicos da India, dos cales só sabemos un nome, Anil Bhagwat, encargado da “tabla”, un tipo de set de tambores. Os instrumentos utilizados foron o sitar ( por Harrison e un músico hindú), a “tamboura”, instrumento de corda de característico son continuo, e a pandeireta a cargo de Ringo. Oímos tamén unha guitarra eléctrica nas mans de Harrison respondendo ó retrouso cun acorde.

George Harrison dicía que Revolver era unha continuación de Rubber Soul. Como veño dicindo en todo este artigo, foi máis ben a ruptura total cos límites, a fin das trabas de calquera tipo. Harrison pasou de facer un solo cun sitar nun tema occidental (“Norwegian Wood”, de Lennon) a facer un tema oriental. Na letra de “Love You To” volve aparecer unha referencia ós mortos, como en “Taxman”: “Ámame mentres poidas, antes de que sexa un vello morto.” A vida é breve, así que “fai o amor todo o día, fai o amor cantando cancións.” Hippismo puro e duro, e unha letra suave comparada cos sermóns que escribiría George Harrison anos despois. Curiosamente, aínda que a relixiosidade hindú foise facendo máis importante na súa vida e na súa arte, non volveu gravar cancións con tanta presenza da instrumentación e dos patróns musicais hindús (exceptuando a cara B dun single cos Beatles, “The Inner Light”, en 1968) despois de “Within You Without You” do Sgt. Pepper's en 1967, canción filla de “Love You To”, e neta daquel solo de sitar en “Norwegian Wood” de só dous anos antes.

“I'm Only Sleeping” e “Love You To” son as únicas cancións do álbum que pasan dos tres minutos. É incrible que un tema co desenvolvemento harmónico e o desprego de imaxinación musical en xeral como os de “Here, There, and Everywhere” non chegue ós dous minutos e medio. Soa coa calma do amor correspondido. Unha vez máis aquí temos a Paul McCartney demostrando que é un dos músicos máis imaxinativos do século XX e un dos mellores creadores de cancións de amor, tanto cos Beatles como trala fin do grupo. Esta canción é outro asalto no glorioso combate McCartney-Wilson por escribir a mellor canción do mundo; tal como oímos, e como ten comentado o seu autor, a fonte de inspiración para esta canción foi a música dos Beach Boys.

Debemos a McCartney outras tres cancións de amor en Revolver (curiosamente, Lennon non escribiu ningunha canción de amor para este disco, supoño que preocupado por capturar sensacións novas nas letras): “For No One”, “Good Day Sunshine” e “Got to Get You Into My Life”.

“For No One” é unha canción sobre unha relación que esmorece e o seu inminente final. O clavicordio e a trompa danlle un toque clásico e melancólico: “Ti quedas na casa, ela sae, di que fai tempo coñeceu a alguén, pero xa non está, non o necesita”.

“Good Day Sunshine” non é exactamente unha canción de amor. Festexa un día soleado, e o amor supón un incentivo para esa ledicia. A verdade é que esta canción non me di gran cousa, aínda que me gustan o son do piano, con solo de George Martin incluído, e as harmonías vocais ó final da canción.

“Got to Get You Into My Life” é unha canción moi superior. A percusión e os metais fannos lembrar a música negra do selo Motown (Diana Ross chegou a gravar unha versión deste tema). É vibrante, pletórica, con esa inflexión das palabras nas estrofas, e coa guitarra eléctrica cara o final mentres Paul demostra unha vez máis o versátil que é a súa voz, cantando como un dos grandes da música soul. Na canción anterior, “I Want to Tell You”, de Harrison, a voz de McCartney alcanza un rexistro estratosférico (lembro que intentei emulalo ós meus 16 anos, sen éxito). Esta canción tamén está en débeda coa música negra que sempre fascinou e influíu ós Beatles, sobre todo nos primeiros tempos. Un piano “insistente” (dúas notas) interpretado por Paul apórtalle unha tensión moi especial ó tema. A canción remata coas harmonías vocais dos tres (Harrison, Lennon e McCartney) en plan hindú, a marca de “Casa Harrison”. “Non me importa, podo esperar para sempre, teño tempo”, cantan os Beatles fóra do tempo e do espazo.

Un dos elementos impulsores desta explosión creativa dos Beatles foi o consumo de drogas, concretamente de marihuana e LSD. As drogas non escriben as cancións, como eles teñen dito, pero en Revolver forman parte da temática dalgunhas delas. Como dixen, Revolver glosa a marabilla de estar vivo e ser novo, a marabilla do descubrimento, como o descubrimento do punto de vista diferente sobre a realidade que aportan as drogas. O LSD foi a gran novidade para estes mozos neste momento, sobre todo para Lennon e Harrison. Efectivamente, Lennon non aporta cancións de amor -era unha droga sobre a que xa tiña escrito bastante- así que fala sobre unha/ como unha mente á deriva en “I'm Only Sleeping”, e transforma unha anécdota dunha vez que tomou ácido no transcurso dunha festa nunha canción sobre unha rapaza que solta incongruencias, polas que o narrador mostra unha sorpresa cargada de poesía; refírome a “She Said, She Said”: “Ela dixo “sei o que é estar morta, sei o que é estar triste”, e faime sentir como se eu non tivera nacido nunca”. Si, os Beatles ás veces pásanse explicando a orixe “terreal” das súas letras, pero eran mestres en converter o máis nimio detalle da vida cotiá nunha fermosa canción. Como esta, na que destaca a guitarra solista de Harrison, respondendo a ese contundente “fasme sentir coma se non tivera nacido nunca”.

Sobre todo a partir deste LP buscáronse con lupa referencias ás drogas en todas as letras dos Beatles, morbo incitado pola prensa e apoiado por fans vítimas dun tipo de subversión que hoxe en día carece de sentido. Aí está ese fito da música festiva que é “Yellow Submarine”, unha canción infantil que McCartney escribiu para a voz de Ringo, e que chegou a verse como unha referencia a un tipo de pílulas, como se os Beatles non tiveran imaxinación para ir máis aló de todo iso. Volvín escoitala fai pouco – é unha canción que cremos tan superada, tan asimilada, que poucas veces nos paramos nela- e encantoume, púxome de pé, como se fose unha sorpresa, a eterna sorpresa que nos brindan estas cancións. É un momento de ledicia culminante, con coros de amigos como Brian Jones (un dos Rolling Stones), Marianne Faithfull, George Martin, os axudantes dos Beatles Neil Aspinall e Mal Evans, o enxeñeiro de son Geoff Emerick e a muller de George, Patti Harrison. Unha canción que contén a sinxela e auténtica sabedoría da infancia e na que oímos imaxinativos efectos, como auga remexida nun caldeiro para simular o mar, burbullas feitas por Paul e John, o motor dunha sala de máquinas, as comandas dos mariñeiros e os delirantes coros de Lennon.

Outra das cancións de Lennon é “And Your Bird Can Sing”, unha das miñas favoritas do disco. Aí están as guitarras solistas de McCartney e Harrison cabalgando xuntas, coma poldros fuxidos dunha partitura de Bach, noutra incrible mostra de técnica e de imaxinación musical. A letra non ten moito sentido se a les sen escoitala, pero como dixen moitas veces, as letras das grandes cancións sempre teñen sentido dentro da canción, namentres a escoitas. Ó parecer Lennon escribiuna para meterse con Mick Jagger, ou con Paul McCartney, pero non importa demasiado.

“Doctor Robert” e “Tomorrow Never Knows”, tamén de Lennon, coido que si son claramente cancións referidas ó LSD. En “Doctor Robert” Lennon, con ironía na voz e nas verbas, fálanos dun doutor que ten un remedio para os nosos males. É como un deses vendedores de bálsamos do Vello Oeste a intentar sacarnos os cartos: “Es un home novo e mellor, el axúdache a entender”. Está a falarnos dun subministrador de pílulas licenciado en farmacia, ó parecer unha persoa concreta que “poñía no ton” á comunidade artística de Nova York, ou pode que do dentista que lles deu a probar ós Beatles o LSD por primeira vez. A Lennon, en plan malicioso, encantáballe a idea de que a xente fora cantar distraidamente esta canción e outras sen saber realmente sobre que ou quen falaban.

“Tomorrow Never Knows” segue a soar coma se fora ser gravada pasado mañá. Escoita esa batería, e todos os experimentos sonoros que os Beatles verteron aquí. Unha vez máis temos a presenza dos mortos, da morte como transcendencia das ataduras físicas. A voz cantante, de Lennon, tamén sabe o que é estar morto. Os métodos das filosofías orientais para liberarse das cadeas do mundo material atopan un rival ó alcance de calquera no LSD. Ó parecer Lennon lía o Libro Tibetano dos Mortos mentres estaba colocado de ácido. Está todo na linguaxe da canción: “Apaga a túa mente, reláxate e flota corrente abaixo. Non é morrer, non é morrer”; “Que o amor é todo e o amor é todos, é saber, é saber”; “Pero escoita a cor dos teus soños. Non é marchar, non é marchar.” O único acorde da canción é Do, dándolle unha estrutura harmónica en débeda coa música hindú. A idea orixinal de Lennon era que soara como “miles de monxes tibetanos cantando”, e así llo dixo a Martin, que vía tal cousa inviable. Segundo Lennon, falando do proceso de gravación das cancións dos Beatles nesta época: “Cos temas de Paul todo tiña que estar organizado ó milímetro, pero cos meus instaurábase en seguida un ambiente de pasotismo e experimentación.”(Cito de memoria, pero estou seguro de que falaba de “pasotismo” e “experimentación”). Así que McCartney, que estivera escoitando a Stockhausen, trouxo da súa casa bucles de cinta, que contiñan a súa propia risa (o que no resultado final soa como un paxaro na canción), un acorde orquestral, o son dun par de melotróns (un tipo de teclado eléctrico) e unha guitarra gravada ó revés; tamén se incorporou o solo de “Taxman” tras ser tratado de novo para adaptalo a estoutra canción, e Harrison incluíu un sitar. Para quitarlle pedantería mesiánica ó asunto, o título é unha frase que soltara Ringo nunha entrevista (algo como “Mañá Deus dirá”). E aquí temos o cumio da liberdade que representa Revolver, a súa última canción, unha despedida que golpea incluso a alguén que, por algunha estraña razón, non quedara felizmente impresionado polo resto do álbum.

É unha mágoa, pero tamén comprensible, que os Beatles renegaran das actuacións en directo, queimados de seren levados de acá para aló baixo ameazas e enormes presións, fartos de seren tratados como animais de circo, sen que ninguén se parase a escoitar as cancións no medio de toda aquela barafunda. Perdemos a posibilidade de escoitar estas e as cancións de álbums posteriores en vivo, talvez coa colaboración doutros músicos debido á súa complexidade. O feito de encerrárense no estudio supuxo unha declaración artística que primaba a perfección das cancións, de forma que non sería necesario reinterpretalas. Quédame esa sensación de que ó non volveren a tocalas tras ter sido gravadas (salvo as que rescatou McCartney para os seus concertos moitos anos despois) hai algo que botar en falta; a creatividade sempre crecente dos Beatles non foi por ese camiño. Pero estas cancións, por causas que torpemente intento explicar e por ese “algo” que ninguén coñece que hai na música de primeira, flotan na eternidade.